De mogelijke gevolgen van blootstelling aan blauwgroene algen kunnen verwoestend zijn, met rapporten over stervende dieren die elk jaar worden gepubliceerd. Aangezien de behandelingsopties beperkt zijn, is de sleutel tot het minimaliseren van het risico om blootstelling ten koste van alles te vermijden. Het is essentieel dat alle hondenbezitters zichzelf leren wat blauwgroene algen zijn en zich bewust worden van de schade die deze ogenschijnlijk onschadelijke stof kan aanrichten aan onze geliefde huisdieren.
Hoewel je mag aannemen dat blauwgroene algen inderdaad een vorm van algen zijn, zijn het eigenlijk cyanobacteriën, een microscopisch kleine bacterie die op het oppervlak van stilstaand water groeit en het uiterlijk van algen nabootst. Deze cyanobacteriën zijn zo giftig dat ze een aanzienlijke bedreiging vormen voor veel dieren, waaronder vee, dieren in het wild en onze huisdieren, katten en honden. In feite kunnen zelfs wij mensen erdoor worden beïnvloed tijdens het zwemmen of door het inslikken van vervuild water.
Ze kunnen een reeks gifstoffen produceren, waaronder krachtige anatoxine. Weten hoe de stof eruitziet, is belangrijk om deze te kunnen vermijden. Water dat de cyanobacteriën bevat, heeft vaak een slijmfilm op het oppervlak die een lichtgroene kleur heeft. Sommige mensen zullen de karakteristieke tint die wordt geproduceerd een 'erwtengroen' noemen. Niet alle algenbloei zal gevaarlijke gifstoffen produceren, maar het is onmogelijk om te weten welke dat zal doen, dus het is het beste om gewoon alle algengroei te vermijden.
Veel vijvers kunnen blauwgroene algen bevatten en worden meestal gezien op vijvers, meren en beekjes. Het is zorgwekkend dat de groei zich ophoopt aan de rand van het water, waardoor het toegankelijker wordt voor dorstige dieren. Bovendien zien we vaak blauwgroene algen in onze achtertuinen, zoals in siertuinfonteinen en zelfs in kleine vogelbaden.
De grootste bloemen worden gezien in water dat rijk is aan voedingsstoffen, vooral in water omgeven door velden die zijn bemest, omdat de mest kan weglopen en in feite de groei van de gifstoffen kan 'voeden'. Stilstaand water mag nooit worden vertrouwd en water met een laagje of schuim op het oppervlak mag niet door een dier worden gebruikt om uit te drinken of om in te baden.
Omdat de algen gedijen bij warmer weer, zien we de meeste groei in de zomer- en vroege herfstmaanden. Veel volksgezondheidsafdelingen zullen op bepaalde tijden van het jaar borden in de buurt van aangetast water plaatsen om het publiek te informeren over het risico dat ermee gepaard gaat. Eigenaren moeten bij zonnig weer op deze borden letten.
Het lijdt geen twijfel dat blauwgroene algen zeer schadelijk zijn voor honden, vooral voor honden die meer tijd buiten doorbrengen en zwemmen, zoals jachthonden die een verhoogd risico lopen om te worden blootgesteld. Degenen die geluk hebben en onmiddellijk worden behandeld, kunnen de blootstelling overleven, maar velen zullen binnen enkele uren sterven. Dieren kunnen gevaar lopen door het water te drinken of er gewoon in te zwemmen.
De symptomen die door de blauwgroene algen worden veroorzaakt, zijn afhankelijk van het type gif dat is geproduceerd. Er zijn twee belangrijke gifstoffen waar we ons zorgen over moeten maken: anatoxine en microcystines.
Microcystines
Microcystines richten zich meestal op de lever, een orgaan dat essentieel is voor het leven omdat het toxines filtert en een belangrijke rol speelt bij het metabolisme. Symptomen kunnen in eerste instantie lethargie, braken, verminderde eetlust en diarree zijn. Binnen enkele uren kunnen dieren geelzucht krijgen (hun huid krijgt een geel uiterlijk).
Uitgevoerd bloedonderzoek zou verhoogde leverenzymen aan het licht brengen en een vermindering van de stoffen die normaal door de lever worden geproduceerd, zoals eiwitten. Het vermogen van het dier om zijn bloed te stollen zal worden beïnvloed en er kan spontane bloeding optreden. Gedurende de volgende 24 tot 48 uur worden de aangetaste dieren progressief onwel en kunnen ze in coma raken en uiteindelijk overlijden.
Anatoxinen
Anatoxinen zijn de krachtigere en gevaarlijkere gifstoffen en kunnen binnen enkele minuten ernstige symptomen veroorzaken. Omdat het zenuwstelsel is gericht, kunnen de tekenen voor eigenaren bijzonder dramatisch zijn om te zien. In het begin kunnen honden kwijlen en beven, daarna kunnen ze het moeilijk vinden om te lopen en ademen en kunnen ze last krijgen van verlamming en toevallen. De laatste effecten zijn normaal gesproken in coma raken, gevolgd door een snelle dood. Tragisch genoeg sterven dieren snel na blootstelling aan anatoxine, soms binnen slechts 30 minuten.
De trieste waarheid is dat de behandeling voor blootstelling aan blauwgroene algen beperkt is en dat er geen remedie of tegengif bekend is. Het belangrijkste is dat eigenaren herkennen waar ze zijn blootgesteld en hun huisdier zo snel mogelijk naar de dierenkliniek brengen. In het weekend betekent dit vaak dat er een spoedkliniek 'buiten kantooruren' moet worden bezocht. Als dieren aan de dierenarts worden aangeboden voordat de symptomen zich ontwikkelen (wat zelden wordt bereikt vanwege de snelwerkende aard van de gifstoffen), zal een poging worden gedaan om het dier te ontdoen van wat ze hebben ingenomen.
Dit kan het opwekken van braken omvatten en het verstrekken van actieve koolmaaltijden aan het dier. De behandeling is ondersteunend en is gericht op het beheersen van de symptomen die het dier ervaart. Dit kan onder meer een agressieve vloeistoftherapie, leverondersteuning, medicijnen tegen misselijkheid, medicatie tegen epilepsie en zuurstofvoorziening zijn. Gedurende meerdere dagen kan intensieve verpleging nodig zijn.
Helaas hebben degenen die zijn blootgesteld aan blauwgroene algen een slechte prognose en blijft het sterftecijfer hoog, zelfs bij degenen die snel worden behandeld. Zelfs jonge, fitte dieren die niet aan een grote hoeveelheid van het gif zijn blootgesteld, lopen een hoog risico op overlijden.
Is het een veelvoorkomend probleem dat wordt aangetroffen in dierenartsenpraktijken?
Bepaalde plaatsen in de wereld zullen meer gevallen van blauwalgenvergiftiging zien dan andere, en gebieden met een gematigd klimaat worden over het algemeen het zwaarst getroffen. Landelijke gebieden waar vaker kunstmest wordt gebruikt, hebben doorgaans de grootste bloeiperiode.
Gelukkig komt blauwgroene algenvergiftiging niet zo vaak voor in vergelijking met andere toxiciteit, misschien vanwege het goede werk van de lokale autoriteiten, die hard werken om het risico van het toxine bekend te maken en om eigenaren te ontmoedigen hun dieren in de buurt toe te laten met posters en openbare aankondigingen. Hoe meer het grote publiek zich bewust wordt van de risico's, hoe minder gevallen dierenartsen zullen krijgen, dus onderwijs is van cruciaal belang.
Gelukkig komt het zelden voor dat katten worden blootgesteld aan blauwgroene algengifstoffen en dit is niet iets dat je in de praktijk vaak ziet. Aangenomen wordt dat de reden hiervoor een combinatie is van de natuurlijke onwil van de kat om alles behalve het schoonste water te drinken, evenals hun algemene afkeer van zwemmen.
Zijn er preventieve methoden beschikbaar om de blootstelling aan blauwgroene algen te verminderen?
Gezien de vreselijke prognose is preventie verreweg de beste manier om deze aandoening te bestrijden. Mensen moeten elke toegang tot gebieden waar algen bloeien, voorkomen, wat kan betekenen dat ze watermassa's moeten afschermen en ongebruikte waterbakken of fonteinen ondersteboven moeten draaien om te voorkomen dat er regen in komt.
Eigenaren dienen hun eigen flessenwater mee te nemen tijdens wandelingen en dit regelmatig aan hun honden aan te bieden om te voorkomen dat ze water uit ongeschikte bronnen zoeken. Honden mogen alleen zwemmen in watermassa's die geen algen bevatten en het is het veiligst om hun jassen indien mogelijk na het zwemmen uit te wassen, aangezien zelfs de inname van kleine hoeveelheden van het toxine fataal kan zijn.
De boodschap om mee naar huis te nemen is dat eigenaren altijd het water moeten controleren voordat ze hun hond erbij laten. Dit geldt vooral tijdens warmer weer. Elk water met een film of 'schuim' erop, moet worden vermeden. Hoewel het waar is dat niet elke algenbloei giftige stoffen zal produceren, is het zonder laboratoriumtests onmogelijk om te weten welke een risico vormen en welke niet.
Naast het visueel inspecteren van water, moeten eigenaren ook letten op borden of posters die waarschuwen voor gevaren die door de gemeenteraden zijn opgehangen. Bij twijfel, vermijd het water helemaal en blijf bij flessenwater om te drinken en een peuterbad in de achtertuin om af te koelen!
